√تاریخچه و روند توسعه بشقاب دانخوری در جهان
در گذشته نه چندان دور، دان مرغ که عمدتا شامل دانه های غلات بود بر روی زمین پاشیده می شد و یا اینکه داخل سینی ها کوچک و یا کانالهای دستی توزیع می گردید و این روشی بود که قرن ها در پرورش مرغ هایی بومی استفاده می شده است تا امروز هم در نواحی روستایی ادامه دارد اما در سال 1938 میلادی اولین قدم در راستای تولید دانخوری زنجیری برداشته شد و جالب اینکه از آن زمان تا به امروز این سیستم کماکان برای انواع طیور تجاری اعم از مرغ گوشتی و مرغ تخم گذار در قفس و مرغ های مادر مورد استفاده قرار می گیرد .
√ابتکاری دیگر همزمان با توسعه دانخوری های زنجیری
همزمان با توسعه دانخوری های زنجیری ابتکاری دیگری در دست اقدام بود و آن توسعه دانخوری های دست بشقاب ها اضافه شد که با خوردن دان داخل آنها بوسیله مرغ ها به تدریج دان در اختیار آنها قرار می گرفت و انگار مرغ ها هم بخشی از نیروی کارگری داخل سالن بودند که خودشان در توزیع دان کمک می کردند و دیگر احتیاجی به توزیع مکرر دان در سالنها وجود نداشت .
اما این مدل دانخوری در طول زمان تا به امروز دچار تغییرات زیادی شده است و امروزه بر خلاف نسل های اولیه دانخوری های بشقابی که تماما از جنس فلز بودند آنها را از جنس پلاستیک می سازند و به دلیل سادگی و بهداشتی بودن و سادگی ضدعفونی کردن آن ها ، در فارم های پرورشی مورد استفاده قرار می گیرند .
اما تولید کنندگان تجاری بزرگ تمایل زیادی به استفاده ازسیستم های خوراک دهی با حداکثر بهداشت ممکن و اتوماسیون را داشتند چنانچه در این سیستم ها دان به جای انتقال با گاری و توزیع دستی در دانخوری های آویز بشقابی بوسیله سیستم فنر مخازن بالای بشقاب ها را پر می نمود و در این سیستم ها دان داخل لوله به وسیله فنر از سیلو دان به سر بشقابها منتقل می گردد. بعدها سیستم انتقال دیسکی جای سیستم انتقال را گرفت که در آنها دیسک ها بوسیله زنجیر حرکت می کردند و دلیل آن انعطاف بیشتر آنها در مقایسه با فنر های فولادی بود .
√اولین دانخوری مدرن بشقابی
در سال 1952 اولین دانخوری مدرن بشقابی پا به عرصه صنعت مرغداری آمریکا گذاشت ودر آن تعدادی بشقاب فلزی به لوله ای متصل بودند که دان را از طریق یک سوراخ کوچک در آن به داخل بشقاب ها می ریخت و در آن برای آنکه مطمئن باشند که دان به مقدار کم و دائمی در اختیار مرغ قرار بگیرد و ریخت و پاش نشود و دان از طریق یک سوراخ به داخل یک قیف می ریخت و از آن بشقاب راه پیدا می کرد .
محبوبیت دانخوری بشقابی در سال 1969 در آمریکا بسیار افزایش یافت و این مدل دارای یک قیف قابل تنظیم بود که به وسیله آن مرغدار می توانست مقدار توزیع دان در بشقاب ها را تنظیم نماید و در آن بشقاب ها دارای توری بوده و مانع میشد تا جوجه ها وارد بشقاب ها شوند و توزیع دان موثرتر انجام میشد ودر آنها پرت دان بدلیل عدم ورود جوجه به داخل به حداقل می رسید و از آنجایی که تعدادی زیادی مرغ همزمان با مقادیر یکسان دان تغذیه نمایند و طراحی سیستم دانخوری به شکلی بود که مدیریت آن به سادگی قابل انجام بود و شاخص هایی که از پرورش با این نوع از دانخوری ها در گله های مختلف بدست می آمد ظهور اولین تیپ دانخوری بشقابی استاندارد را به ارمغان آورد .
√اولین دانخوری استاندارد بشقابی
اولین دانخوری استاندارد بشقابی که در سال 1969 به بازار وارد شد .نمونه های بعدی دانخوری بشقابی به شدت مورد استقبال پرورش دهندگان مرغ گوشتی قرار گرفت و دلیل آن یکنواختی وزن مرغ های تولیدی بود چرا که در پرورش مرغ های گوشتی با استفاده از دانخوری زنجیری تفاوت وزنی و عدم یکنواختی لاشه های تولیدی را به همراه داشت و علت این عدم یکنواختی اولا به دلیل عدم استفاده آسان جوجه ها طی هفته های اول پرورشی از دانخوری زنجیری و دلیل آن ارتفاع کانال های پرورشی بود که جوجه ها به راحتی نمی توانستند داخل آنها شوند و از طرف دیگر عدم پخش یکنواخت خوراک بود چنانچه جوجه های سریع تر و قوی تر در ابتدای خط ذرات درشت تر و مناسب تر دان را برداشت می کردند و جو جه های ضعیف تر ذرات ریزتر دان گیرشان می آمد و همچنان دیر تر باقی می مانند .
اما در سیستم انتقال دان لوله ای در دانخوری های بشقابی دان خارج از دسترس جوجه ها قرار دارد و به همین دلیل دان توزیع شده در کلیه بشقابها از یک شکل و بافت بر خوردار بودند و به همین دلیل دان تازه و با یک کیفیت ثابت علی رغم طول خطوط دانخوری بشقابی در کلیه بشقاب ها توزیع می شد .
سازند گان دانخوری زنجیری طی سال 1980 برای رفع این معایب اولا سرعت محرک زنجیر را افزایش دادند و از طرف دیگر با نصب گریل بر روی کانالها معایب گذشته را حل نمودند ولی دانخوری بشقابی همچنان به دو دلیل از محبوبیت خاصی برخوردار بوده اولا دسترسی آسان جوجه به دان در روزهای اول پرورش و بالا آوردن دانخوری در زمان تخلیه سالن و شستشو سالن ها به سادگی انجام پذیر بود و این امکان را برای مرغدار فراهم می نمود که متناسب با رشد جو جه ها ارتفاع دانخوری را بالا ببرند . و بار گیری و آماده سازی سالنها سرعت خیلی زیادی به روند آماده سازی سالنها می داد .
√شروع استفاده از دانخوری ها بشقابی در گله های مادر
ازابتدای سال 1980 به بعد بدلیل پیشرفت های سریع ژنتیکی در صنعت طیور اتفاق افتاد که باعث گردید که در گله های مادر بحث محدودیت مقدار دان مصرفی روزانه بسیار جدی شود ودر این زمان دانخوری ها بشقابی این امکان را برای گله های مادر بوجود آوردند . تا دان به شکل روزانه به شکل یکنواخت توزیع گردد بدون آنکه کیفیت دان مصرفی تغییر یابد و از همه مهمتر اینکه این امکان را ایجاد نموده بود که روزانه برای هر سر مرغ مقداری مشخص دان را توزیع شود و نیازی به روزهای روزه یا بدون دان نبود .
در ابتدای سالهای بعد از 1980 متخصصین ژنتیک دریافته بودند که جدا کردن دان مرغ و خروس برای رسیدن به عملکرد مطلوب در گله های مادر الزامی است و دلیل آن تفاوت کمی مقدار دان مصرفی و فرمول های متفاوت مصرفی در دو جنس مرغ و خروس بود .
دانخوری های جداگانه مرغ و خروس در سالنهای پرورش گله های مادر بود . دانخوری خروس ها من بعد از نوع بشقابی ولی دانخوری مرغ ها از نوع زنجیری یا بشقابی بود که هر دو نوع مجهز به گریل بود و این گریل ها دارای عرض لازم فقط جهت تغذیه مرغ ها بودند و سر خروس ها قادر به رد شدن از آنها نبود .اما به تدریج بشقاب های فلزی جای خود را به بشقاب های پلاستیکی دادند ودر نمایشگاه آلمان اولین سری بشقاب ها با کف v شکل به بازار معرفی شد .
√استفاده از سیستم بینایی طیور در ساخت دانخوری ها
به تدریج تعداد شرکت های تولید کننده دانخوری بشقابی در جهان رو به نزولی گذاشت در سال 1992 تحقیقات برروی سیستم بینایی طیور نشان داد که استفاده ازرنگ ترکیب سفید و قر مز که در ساخت دانخوری ها به کار می رفت بر اساس مفروضات قدیمی است و طیور نسبت به رنگ های دیگر حساس تر هستند به طور مثال در سیستم های ارایه شده برخی شرکت ها به رنگ سفید و زرد و نارنجی تغییر یافت جالب اینکه نه تنها مرغ ها از این رنگ بهتر استقبال می کردند بو قلمونها هم رفتار مشابه داشتند .
در تحقیقات ازسال 1997 به بعد نسل بعدی بشقاب ها باعمق کم به بازار عرضه شد و دلیل آن متناسب بودن ارتفاع این بشقاب ها و سهل استفاده بودن دان از آنها برای جو جه ها بود . در ادامه نو آورهای جدید به میزان دید جو جه ها و روشنایی مورد نیاز حین دان خوردن و تامین اکسیژن در حین تغذیه آنها توجه زیادی انجام گرفت . چنانچه با ساخت بد نه های نقر ه ای که انعکاس خوبی ازنور داشتند و طراحی خاص که آزادی عمل مورد نیاز و هوای کافی حین تغذیه را برای جوجه ها تامین می نمود . نمونه های بعدی نسل دانخوری های بشقابی را شکل دادند .
√توسعه ساخت لامپ های LEDدر نسل بعدی دانخوری های بشقابی
با توسعه ساخت لامپ های LEDدر نسل بعدی دانخوری های بشقابی ازاین لامپ ها نیز استفاده شد چنانچه که در نمو نه ها جدید هر بشقاب مجهزبه یک لامپLED 9 وات می باشد که می تواند دایما روشن باشد
و یا در زمانیکه که دان از طریق فنر داخل لوله بشقاب ها را پر می کند . روشن شود و این خود باعث تحریک جو جه ها به دان خوردن و افزایش وزن آنها در مقایسه با بشقاب های معمولی می گردد. نکته مهم اینکه این لامپ ها هیچ گونه حرارتی تولید نمی کنند و طول عمر آنها بسیار بالا میباشد .
در نمونه پیشرفته دانخوری های بشقابی که مخصوص گله های مادر میباشد از مشخصات ژنتیک گله های مادر از جمله سایز جمجمه و عمق سر و ارتفاع تاج مرغ و خروس ها دقیقا محاسبه می گردد چنانچه در این نمو نه ها بر اساس هر بشقاب که برای 16 مرغ در نظر گرفته میشود و بالای بشقاب ها سوراخ های متعددی وجود دارد تا روشنایی لازم برای مرغان مادر حین دان خوردن تامین گردد ودر آنها ازهر نوع اتلاف دان جلوگیری میشود و کف دانخوری در مقابل هر سوراخ در عمق کف دانخوری جای بگیرد و نکته مهمتر از همه این است که این سری از دانخوری از پلیمرهای به مراتب قوی تر از انواع بکار رفته در دانخوری های بشقابی گوشتی ساخته میشوند تا در مقابل حرکات و فشار های مرغان مادر به راحتی مقاومت کنند .
امروزه بشقاب های نسل سوم تولیدی از جمله رکسل با حذف توری و ضمانت کمتر به بشقاب در جهت استفاده از بشقاب از روز اول پرورش گام برداشته و با نو آوری در شستشو و چرخش 360 در جه ای حول محور اصلی خود سعی در شستشوی هر چه دقیقتر و سریع تر در بین دوره دارد . لزوم بکارگیری اید ه های جدید و شیو ه های هر چند پر ریسک تر ولی در نهایت به رشد و بهبود کیفیت پرورشی در فارم های ما کمک کرده و هزینه نهایی پرورش را در بلند مدت کاهش خواهد داد .
به امید هر چه بیشتر مکانیزه کردن سالن های مرغداری در کشور عزیز مان ایران اسلامی
