امروزه صنعت دامپروری به دنبال راهکارهایی است که هم بهره‌وری را افزایش دهد و هم سلامت حیوانات را بهبود بخشد. یکی از این راهکارها استفاده از نانو اکسید روی (ZnO nanoparticles) در خوراک دام است. نانو ذرات روی با ویژگی های منحصر به فرد خود، می‌توانند نقش مهمی در بهبود عملکرد دام‌ها و حفظ سلامت آن‌ها ایفا کنند. در مطلب زیر به بررسی اثرات افزودن نانو اکسید روی به خوراک دام و تاثیرات آن بر جنبه های مختلف سلامتی و تولید می پردازیم.
افزودن نانو ذرات روی به جیره دام
1. نانو اکسید روی چیست؟
نانو اکسید روی، شکل بسیار ریز و میکرومتری فلز روی است که اندازه ذرات آن معمولاً کمتر از ۱۰۰ نانومتر می باشد. این ذرات دارای سطح ویژه بالا هستند و می توانند به شکل موثرتری نسبت به فرم‌های سنتی روی جذب بدن حیوان شوند. روی، به عنوان یک ریزمغذی حیاتی، در بسیاری از واکنش‌های آنزیمی، رشد سلولی، سیستم ایمنی و تولید مثل حیوانات نقش دارد. استفاده از نانو اکسید روی به دلیل قابلیت جذب بالاتر و اثرات بیولوژیکی بهتر، توجه محققان و دامداران را به خود جلب کرده است.
2. تاثیر نانو اکسید روی در تغذیه دام
استفاده از نانو اکسید روی در خوراک دام می تواند تاثیرات زیر را بر عملکرد دام ها داشته باشد:
2.1 افزایش رشد و وزن بدن
مطالعات نشان داده اند که افزودن نانو اکسید روی به جیره غذایی دام‌ها، باعث بهبود جذب مواد مغذی و افزایش سودمندی انرژی می‌شود. این امر منجر به افزایش وزن بدن، بهبود نرخ رشد و بهره وری غذایی حیوان می شود.
2.2 بهبود کیفیت گوشت و محصولات دامی
نانو روی می تواند با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی‌اکسیدانی در بدن دام ها، به بهبود کیفیت گوشت، شیر و دیگر محصولات دامی کمک کند. کاهش استرس اکسیداتیو باعث حفظ بافت های سالم و افزایش مقاومت محصولات دامی در برابر فساد می شود.
2.3 تقویت سیستم ایمنی
نانو اکسید روی نقش کلیدی در تقویت سیستم ایمنی دارد. این ذرات می‌توانند با افزایش فعالیت گلبول های سفید و تولید پروتئین‌های آنتی‌باکتریال، مقاومت دام‌ها در برابر بیماری‌ها را بالا ببرند. به ویژه در دوره های حساس مانند دوران رشد یا شیردهی، این اثر بسیار مهم است.
3. اثرات نانو اکسید روی بر سلامت دام
3.1 سلامت روده و دستگاه گوارش
نانو ذرات روی می‌توانند به بهبود فلور میکروبی روده کمک کنند. این امر باعث افزایش جذب مواد مغذی و کاهش مشکلات گوارشی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که نانو روی می‌تواند رشد باکتری‌های مفید روده را تحریک و جمعیت باکتری‌های مضر را کاهش دهد.
3.2 کاهش استرس اکسیداتیو
روی یکی از اجزای فعال آنزیم‌های آنتی اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز (SOD) است. نانو اکسید روی با افزایش فعالیت این آنزیم ها، سطح رادیکال های آزاد را کاهش داده و از آسیب سلولی جلوگیری می کند.
3.3 تاثیر بر سلامت پوست و مو
روی برای سنتز کلاژن و کراتین ضروری است. دام هایی که جیره غذایی آن‌ها حاوی نانو اکسید روی است، پوست سالم تر و موهایی براق‌تر دارند. این مسئله به ویژه در حیوانات پرواری و شیرده اهمیت دارد.
4. مطالعات علمی درباره نانو اکسید روی در خوراک دام
چندین تحقیق معتبر نشان داده‌اند که افزودن نانو اکسید روی به جیره دام ها اثرات قابل توجهی دارد:
-
مطالعه روی گاو شیرده: نشان داد که افزودن نانو روی به جیره باعث افزایش تولید شیر و بهبود ترکیبات شیر شد.
-
مطالعه روی خوک ها: نشان داده شد که وزن نهایی بدن افزایش یافته و سلامت روده‌ها بهبود یافته است.
-
مطالعات آزمایشگاهی: فعالیت آنتی‌اکسیدانی و تقویت سیستم ایمنی دام‌ها به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که نانو اکسید روی، در دوزهای مناسب، می‌تواند به عنوان یک مکمل موثر در تغذیه دام مورد استفاده قرار گیرد.
5. نکات مهم و موارد احتیاطی
با وجود مزایای نانو اکسید روی، توجه به چند نکته ضروری است:
-
دوز مصرف: مصرف بیش از حد نانو ذرات می‌تواند سمی باشد و باعث مشکلات کبدی یا کلیوی شود. همیشه دوزهای توصیه‌شده توسط محققان یا کارشناسان تغذیه دام را رعایت کنید.
-
ترکیب با سایر مواد معدنی: در جیره‌های غذایی، تداخل بین روی و سایر ریزمغذی‌ها ممکن است جذب را کاهش دهد. بهتر است مشاوره متخصص تغذیه دام انجام شود.
-
کیفیت نانو ذرات: انتخاب محصولات با کیفیت و استاندارد، از اهمیت بالایی برخوردار است تا اثرات مثبت تضمین شود.
جمع بندی
افزودن نانو اکسید روی به خوراک دام یک استراتژی موثر برای افزایش بهره وری و بهبود سلامت حیوانات است. این ذرات می توانند رشد و وزن دام‌ها را افزایش دهند، سیستم ایمنی را تقویت کنند، سلامت روده‌ها و دستگاه گوارش را بهبود ببخشند و کیفیت محصولات دامی را بالا ببرند. با رعایت دوز مصرف مناسب و توجه به کیفیت محصول، نانو اکسید روی می تواند یک مکمل ارزشمند در صنعت دامپروری باشد. همچنین، شرکت های دانش بنیان مانند صنایع تولیدی آرین با ارائه نانو اکسید روی با کیفیت، نقش مهمی در ارتقاء سلامت دام و بهبود عملکرد تولید ایفا می کنند. این شرکت با بهره گیری از فناوری های نوین، محصولات خود را با استانداردهای بالا تولید و عرضه می کند.