انواع بیماری های شایع طیور، نشانه ها و راه های درمان آن ها
در صنعت مرغداری، یکی از مهم ترین چالش هایی که تولیدکنندگان با آن رو به رو هستند، بیماری های شایع در بین طیور است. این بیماری ها می توانند به سرعت گسترش یافته و خسارات زیادی به سلامت پرندگان، کیفیت تولید و سوددهی واحد مرغداری وارد کنند. شناخت دقیق این بیماری ها، نشانه های آن ها و راه های پیشگیری و درمان، یکی از ارکان اساسی مدیریت موفق در این صنعت است. در این مقاله با مهم ترین و رایج ترین بیماری های شایع طیور، علائم و روش های درمانی آن‌ها آشنا می شوید تا با آگاهی بیشتر از سلامت گله خود محافظت کنید.
لیستی از رایج ترین و مهم ترین بیماری های طیور
۱. بیماری نیوکاسل (Newcastle Disease)
شرح بیماری:
نیوکاسل یکی از خطرناک ترین و واگیردارترین بیماری‌های ویروسی در میان طیور است که تلفات بالایی به همراه دارد و ممکن است کل گله را در مدت کوتاهی درگیر کند.
علائم:
- عطسه، سرفه، ترشحات بینی و چشم
- پیچش گردن، فلجی، عدم تعادل
- کاهش تخم گذاری در مرغ‌های تخم گذار
- اسهال سبز
- تلفات ناگهانی
درمان و پیشگیری:
درمان قطعی ندارد. واکسیناسیون منظم و رعایت اصول بهداشتی (ضدعفونی سالن، کنترل ورود و خروج افراد) بهترین راه پیشگیری است.
۲. آنفولانزای فوق حاد پرندگان (Avian Influenza)
شرح بیماری:
این بیماری ویروسی بسیار کشنده بوده و در صورت شیوع، باعث از بین رفتن سریع گله می‌شود. برخی گونه های آن حتی قابلیت انتقال به انسان را دارند.
علائم:
- کاهش شدید مصرف دان
- کبودی تاج و ریش
- بی‌حالی شدید
- تلفات بالا در مدت زمان کوتاه
- ترشحات چشمی و تنفسی
درمان و پیشگیری:
درمان مؤثر ندارد. در صورت مشاهده علائم باید فوراً موضوع به دامپزشکی گزارش و اقدامات قرنطینه و معدوم‌سازی گله آلوده اجرا شود. واکسیناسیون، کنترل رفت‌وآمد، ضدعفونی و بهداشت محیط بسیار مهم هستند.
۳. کوکسیدیوز (Coccidiosis)
شرح بیماری:
کوکسیدیوز یک بیماری انگلی است که دستگاه گوارش طیور را درگیر کرده و منجر به کاهش رشد و افزایش تلفات در جوجه ها می شود.
علائم:
- اسهال خونی
- کاهش اشتها و وزن
- بی‌حالی و پَرپَر شدن جوجه‌ها
- افزایش تلفات در روزهای ابتدایی زندگی
درمان و پیشگیری:
استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز مانند آمپرولیوم در آب آشامیدنی یا دان. رعایت بهداشت بستر، خشک و تمیز نگه داشتن سالن و استفاده از واکسن‌های کوکسیدیایی (در مزارع تخم گذار) بسیار مؤثر است.
۴. بیماری مارک (Marek’s Disease)
شرح بیماری:
این بیماری ویروسی به سیستم عصبی و لنفاوی پرنده حمله کرده و بیشتر در جوجه‌ها بین سن ۶ تا ۲۰ هفتگی دیده می شود.
علائم:
- فلجی یک یا دو پا
- ناتوانی در حرکت
- لاغری شدید
- تغییر رنگ عنبیه چشم
- تلفات تدریجی
درمان و پیشگیری:
درمان ندارد. واکسیناسیون در روز اول تولد (معمولاً در جوجه کشی) بهترین راه پیشگیری است.
۵. بیماری تنفسی مزمن (CRD)
شرح بیماری:
این بیماری باکتریایی به وسیله مایکوپلاسما ایجاد می شود و اغلب در اثر تهویه نامناسب یا استرس های محیطی شدت می یابد.
علائم:
- خرخر کردن
- عطسه و ترشحات بینی
- کاهش رشد
- کاهش تخم گذاری
- عفونت های ثانویه
درمان و پیشگیری:
استفاده از آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین و اریتروماسین. تهویه مناسب، جلوگیری از استرس و کنترل رطوبت محیط کمک بزرگی در پیشگیری خواهد کرد.
۶. سالمونلا (Salmonellosis)
شرح بیماری:
بیماری باکتریایی خطرناک که می تواند بین طیور و انسان نیز منتقل شود. عمدتاً از طریق تخم مرغ، گوشت و آب آلوده منتقل می شود.
علائم:
- اسهال سبز یا زرد
- کاهش رشد
- کاهش تخم گذاری
- تلفات در جوجه‌ها
- نشانه هایی از کم آبی و لاغری
درمان و پیشگیری:
استفاده از آنتی بیوتیک ها پس از تشخیص دامپزشک. رعایت بهداشت آب و دان، ضدعفونی محیط، کنترل جوندگان و حشرات، و قرنطینه پرندگان تازه وارد.
نکات کلی برای پیشگیری از بیماری ها در مرغداری:
- واکسیناسیون منظم بر اساس برنامه دامپزشکی
- تهویه مناسب و کنترل دما و رطوبت سالن ها
- تغذیه اصولی با استفاده از مکمل های تقویتی و مولتی ویتامین ها
- قرنطینه پرندگان جدید حداقل به مدت ۲ هفته
- ضد عفونی مداوم تجهیزات، کف و دیوارهای سالن ها
- کنترل ورود و خروج افراد و استفاده از لباس کار و کفش جداگانه
- استفاده از بستر خشک و سالم و تعویض منظم آن
سخن پایانی
سلامت طیور، ستون اصلی سوددهی و موفقیت در صنعت مرغداری است. با شناخت دقیق بیماری های شایع، نظارت مستمر بر علائم و واکنش به موقع، می توان بسیاری از تهدیدهای بزرگ را به فرصتی برای رشد و بهبود عملکرد تبدیل کرد. همچنین همکاری با دامپزشکان متخصص، اجرای دقیق برنامه های واکسیناسیون و رعایت اصول بهداشتی، راهکارهای حیاتی برای داشتن گله ای سالم و موفق خواهد بود.
